SELÇUKLU DEVLETİ

Birinci Beylikler Dönemi

Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan Alp Arslan'ın komutanlarına Anadolu'yu fethetmelerini buyurması üzerine başlayan, devletin önemli komutanlarının Anadolu'da hüküm sürdüğü dönemdir. Büyük Selçuklu Devleti'nin zayıflayıp, Anadolu Selçuklu Devleti'nin güçlenmesiyle son bulur. Beylikler döneminde Büyük Selçuklu'nun zayıflamasıyla beyler arasında kavgalar çıkmaya başlamış ve siyasal birliğin sağlanması gerekmiştir. Bu durumda Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuştur.

• Danişmendli Beyliği
• Saltuklu Beyliği
• Mengüçlü Beyliği
• Artuklu Beyliği
• Sökmenli Beyliği
• Çaka Beyliği
• Dilmaçoğulları Beyliği
• Çubukoğulları Beyliği
• İnaloğulları Beyliği
• Erbil Beyliği
• Ahlatşahlar Beyliği

Danışment Beyliği

Malazgirt Savaşı'nda da önemli rol oynamış komutanlardan Danışment Gazi'nin 1080 yılında kurduğu beyliktir. Sivas merkez olmak üzere sırf kendi hükümranlığında Çorum, Tokat, Niksar, Amasya, Kayseri, Develi, Zamantı şehir ve bucaklar ele geçirilmiştir. Beylik kısa sürede büyüyüp genişleyerek devlet seviyesine gelecek iken çeşitli iç karışıklıklar yüzünden son bulmuştur. Danışmend'in oğlu öldüğünde torunu Zünnun, diğer oğulları Yağıbasan ve Aynüddevle arasında kavgalar oldu.Zünnun kendini Kayseri'de, Yağıbasan Sivas'ta, Aynüddevle de Elbistan'da melik ilan etti. Anadolu Selçuklu Sultanı'nın Zünnun'u desteklemesi üzerine Yağıbasan Sivas'ı terketti. Danişment Beyliği daha sonra 1175 yılında sona erdirildi.

Saltuklu Beyliği

Malazgirt Savaşı'nda gazi olmuş Saltuk Bey'in 1092 yılında Erzurum'da kurduğu beyliktir. Gürcüler ve Trabzon Rum Devleti'ne karşı büyük başarılar göstermiş. Rükneddin Süleyman Şah'a sefere katılmayınca şah tarafından 1202'de sona erdirilmiştir.

Artuklu Beyliği

Artuk Bey'in kurduğu beyliktir. Daha sonra üç kola ayrılmış, oğlu Sökmen Bey'in kolu ayrı beylik olmuş asıl Artuklu Beyliği iki kol olmuştur. Mardin ve Harput bölgelerinde kurulan bu kollar Malazgirt Savaşı'nda da komutan olmuş İlgazi Bey ve Mardin kolundan kopan İmameddin Ebubekir'dir. Mardin kolunun kurucusu İlgazi Bey'dir. Anadolu Selçuklu, Eyyubi ve Moğol hakimiyetine girmişler, 1409 yılında Karakoyunlular tarafından yıkılmışlardır. Harput kolunun kurucusu Melik İmameddin Ebubekir'dir. 1224 yılında I. Alaaddin Keykubat, Harput'u alarak bu kola son vermiştir.

Çaka Beyliği

Bizans'a esir düşmüş Çaka Bey, Bizans sarayında yaşamış; hükümdarın dikkatini çekmiş biriydi. Yeni hükümdar gelince serbest kalarak İzmir'i almış. İlk Türk deniz filosunu kurmuş ve ilk defa İstanbul'u kuşatmaya yaklaşmış bey de Çaka Bey'dir. Bizans kültürünü de bilen Çaka Bey'in Çanakkale ve çevresini de fethederek İstanbul'u fethetmeye gelmesi üzerine Anadolu Selçuklusu Kılıçarslan, Bizans tarafından kışkırtılmış ve Çaka öldürtülmüşütür.

İkinci Beylikler Dönemi

Anadolu Selçuklu Devleti, göç eden Türkmen Beylerini uç bölgelere yerleştirirdi. Merkezden uzak kalan bu bölgeler hem bu sayede korunuyor hem de otorite sağlanıyordu. Moğol İstilası ve Kösedağ Savaşı'ndan sonra beylikler Anadolu Selçuklu Devleti'nden bağımsız kaldılar. Böylece Anadolu'da siyasi birlik bozuldu. Ayrıca Moğollar, Anadolu Selçuklu'nun yıkılmasıyla Eretna Devleti'ni kurmuşlardır.

• Karamanoğulları(Daha sonra devlet olmuştur.)
• Osmanoğulları(Daha sonra imparatorluk olmuştur.)
• İnançoğulları
• Candaroğulları
• Aydınoğulları
• Karesioğulları
• Menteşeoğulları
• Sahipataoğulları
• Pervaneoğulları
• Tacettinoğulları
• Kutluşahlar
• Bafra
• Çobanoğulları
• Taşanoğulları
• Dobruca
• Germiyanoğulları
• Hamitoğulları
• Saruhanoğulları
• Tekeoğulları
• Ramazanoğulları
• Dulkadiroğulları
• Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti
• Eşrefoğulları
• Canikoğulları

Bu beyliklerden Söğütteki uç beyliği olan Osmanoğulları Beyliği izlediği yol ile kısa sürede büyümüş; Beylik, Devlet ve daha sonra İmparatorluk olmuştur.